Międzynarodowy Dzień Wróbla

20 marca obchodzimy Międzynarodowy Dzień Wróbla, idea jego świętowania narodziła się w 2010 roku w Indiach, w celu nagłaśniania zjawiska zanikania tego gatunku i propagowania jego aktywnej ochrony. Z tej okazji Towarzystwo Przyrodnicze Bocian pragnie poinformować o realizowanym w Warszawie i Piasecznie projekcie ochrony wróbla domowego. Powodem rozpoczęcia działań ochroniarskich było wykazanie w ostatnich dziesięcioleciach silnego spadku liczebności wróbla.

 

Szczególnie dramatyczne zmiany miały miejsce w zachodniej Europie od roku 1970 do początku XXI wieku. W Finlandii, Niemczech i Holandii nastąpił spadek liczebności rzędu 40-60%. W Wielkiej Brytanii liczebność wróbla spadła w tym okresie o 70%.  Zjawisko to zaobserwowano również poza Europą, w Ameryce Północnej, Indiach i w Australii.  Choć zainteresowanie świata nauki oraz opinii publicznej zagadnieniem regresu wróbli jest na Zachodzie bardzo duże, nie udało się dotąd odkryć jednoznacznych przyczyn tego zjawiska.

 

W roku 2005 Pracownia Badań Ornitologicznych Muzeum i Instytutu Zoologii PAN rozpoczęła realizację projektu naukowego poświęconego warszawskiej populacji wróbla i mazurka. Jego celem było określenie zmian liczebności obu gatunków od lat 1970-1980, przedstawienie wybranych parametrów ich ekologii w warunkach wielkiego miasta oraz próba weryfikacji niektórych hipotetycznych przyczyn regresu ich populacji.

 

Cenzusy przeprowadzone na 23 powierzchniach (340 ha) badanych wcześniej w latach 1970-1980 wykazały spadek liczebności wróbla łącznie o 39%, przy czym najsilniejsze zmiany zaszły w parkach (opuszczenie 6 z 11 badanych powierzchni) oraz ogrodach działkowych (spadek na 6 powierzchniach łącznie o 95%).

 

Dzięki przeprowadzonym w ostatnich latach badaniom wróbli w Warszawie znamy dość dobrze ich sytuację. Szereg instytucji włącza się w ochronę wróbli na różny sposób. Służby odpowiedzialne za ochronę przyrody zalecają działania kompensacyjne w przypadku remontu budynków, które powodują zniszczenia gniazd tego gatunku. Wieszane są skrzynki lęgowe na budynkach. Urzędy Dzielnic i osoby prywatne podejmują dokarmianie wróbli. Dzięki temu mamy jeszcze w stolicy miejsca gdzie możemy zobaczyć stadka wróbli.

 

W przypadku parków i skwerów okazuje się jednak, iż wróbel domowy praktycznie przestał korzystać ze skrzynek lęgowych. Prawdopodobnie mamy tu do czynienia z tzw. efektem Allee'go. Nazywa się tak zjawisko zahamowania rozrodczości wśród zwierząt, gdy wielkość kolonii spadnie poniżej pewnego poziomu. Tymczasem wróbel domowy jest typowo społecznym gatunkiem, gniazdującym kolonijnie, np. w jednym gnieździe bociana czy w jednym stropodachu może być kilkadziesiąt ich gniazd. Jako przykład  takich zachowań  zamieściliśmy w galerii zdjęcie "wieży wróblowej" z Wólki Seroczyńskiej, w 100% zasiedlonej przez wróbla domowego.  Prawdopodobnie dlatego metoda wieszania skrzynek lęgowych na drzewach w dużym rozproszeniu nie sprzyja zasiedlaniu ich przez wróble. Obecnie wieszane przez TP Bocian skrzynki lęgowe w ramach ochrony wróbla, są umieszczane blisko siebie, na sąsiednich drzewach. W pobliżu powieszonych skrzynek i gęstych krzewów montowany jest karmnik, o konstrukcji zabezpieczającej przed gołębiami. Dokarmianiem całorocznym będą zajmować się wolontariusze TP Bocian oraz okoliczni mieszkańcy. Zalecamy stosowanie słonecznika, prosa, owsa, unikać należy chleba i bułek. Skrzynki będą monitorowane przez kilka najbliższych lat. Opiekę naukową nad projektem pełni dr Andrzej Węgrzynowicz (Muzeum i Instytut Zoologii PAN)

 

 

Zastosowano cztery modele skrzynek, które wcześniej były wykorzystywane przez wróble lub konstrukcją nawiązują do miejsc, w których gniazdują wróble w budynkach.

• Model P2 – z dwoma owalnymi otworami wlotowymi, stosowany wcześniej dla półdziuplaków (pleszka, muchołówka szara) – jak się okazało w kilku warszawskich parkach zaakceptowany przez wróbla.
•  Model skrzynki dla jerzyka z półokrągłym otworem wlotowym – takie budki stosowane na budynkach również chętnie zasiedla wróbel, a kształt wlotu uniemożliwia ich zajęcie przez szpaki.

Opracowano też dwa nowe modele budek „szczelinowych” - znając zamiłowanie wróbli do gnieżdżenia się pod parapetami, gzymsami, dachówkami lub w pionowych szczelinach za rynnami:

• Budka ze szczelina poziomą, tuż pod daszkiem.
• Budka z szczeliną pionową w tylnym narożniku skrzynki. Taki model przetestował wcześniej z sukcesem Piotr Zadworny w Wólce Seroczyńskiej.

Modele skrzynek przygotowała firma Ussuri Ochrona Przyrody

 

W Warszawie i Piasecznie zawiśnie 200 skrzynek lęgowych i 20 karmników, umieszczonych na terenach zieleni gdzie jeszcze występują wróble, pragniemy serdecznie podziękować za współprace i zgodę na rozwieszenie skrzynek lęgowych wszystkim zarządcą tych terenów:

1. Spółdzielnia Mieszkaniowa Gocław Lotnisko - zieleń osiedlowa przy budynku ul. Bohatyrowicza 5/7.

2. Spółdzielnia Mieszkaniowa Służew nad Dolinką - zieleń osiedlowa przy budynku Bacha 26B.

3. Osiedle Stegny Południe MSM Energetyka - zieleń osiedlowa przy budynku Egejska 2.

4. Ogród Zoologiczny w Warszawie.


5. Stokłosy Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa - zieleń osiedlowa przy budynkach: ul. Zamiany nr 8, Bacewiczówny nr 2.

6. Skwer przy ul Opaczewskiej - teren zarządzany przez Urząd Dzielnicy Ochota.

7. Park Szczęśliwicki - teren zarządzany przez Urząd Dzielnicy Ochota.

8. Ogród Saski zarządzający: Zarząd Oczyszczania Miasta.

9. Park Praski - zarządzający: Zarząd Oczyszczania Miasta.

10. Spółdzielnia Mieszkaniowa Adwokatów ul. Długa  8/14 zieleń osiedlowa.

11. Spółdzielnia Mieszkaniowa "Arbuzowa" ul. Steinhausa nr 2, Steinhausa nr 1.

12. Skwer im. Mieczysława Fogga – teren pod opieką Zarządu Terenów Publicznych.

13. Park Mirowski - teren pod opieką Zarządu Terenów Publicznych.

14. Park Janiny Porazińskiej - teren pod opieką Zarządu Terenów Publicznych.

15. Skwer przy ul. Bugaj - teren pod opieką Zarządu Terenów Publicznych.

16. Piaseczno, zieleń osiedlowa przy ul. Kusocińskiego 3A – teren pod zarządem Urzędu Miejskiego.

 

Cała akcja nie była by możliwa bez dofinansowania z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, który sfinansował zakup i montaż skrzynek.

 

Karmniki zostały sfinansowane ze środków własnych TP Bocian.

 

Ziarno dla ptaków przekazały dotychczas Urzędy Dzielnicy Ochota i Ursynów.

 

Dziękujemy w imieniu ptaków!