Przynależność systematyczna

Rząd Sowy Strigiformes obejmuje 174 gatunki występujące na świecie. W Polsce reprezentowany jest przez dwie rodziny: płomykówkowate Tytonidae oraz puszczykowate Strigidae. Do pierwszej rodziny należy płomykówka Tyto alba, a do drugiej wszystkie inne spotykane w Polsce gatunki sów (12 gatunków). W rodzinie płomykówkowatych wyróżnia się dwa rodzaje: Płomykówki Tyto, do którego, poza naszym gatunkiem, należy jeszcze 14 innych, występujących na całym świecie oraz  Puchówki Phodilus reprezentowane na świecie przez 3 gatunki.

Wygląd

Długonoga sowa, wielkości gołębia. Duża głowa i szersze skrzydła sprawiają, że ptak wydaje się znacznie większy. Czarne oczy wyróżniają się na tle jasnej części twarzowej (szlary). Nazwa sowy pochodzi od czarno-białych plamek lub kropek, tzw. „płomyków” na upierzeniu wierzchniej części ciała, który jest stalowo-rudy.

długość ciała 33-39 cm
rozpiętość skrzydeł – 80-95 cm
waga – ok. 330 g

Występowanie

Płomykówka w areale swojego występowania tworzy szereg podgatunków geograficznych. W Polsce występuje wschodnioeuropejski podgatunek Tyto alba guttata. Występuje w całym kraju za wyjątkiem wysokich gór, lecz w wielu okolicach jest ptakiem bardzo nielicznym i ginącym. Pierwotnie zasiedlała skały (tak jest do dzisiaj w północnej Afryce), ale obecnie większość par gniazduje w budynkach. W Polsce płomykówka gniazduje w obiektach sakralnych, w budynkach gospodarczych, w otworach i kominach wentylacyjnych bloków, a także w tak nietypowych miejscach jak gołębniki, transformatory, a nawet grobowce.

Biologia lęgowa

Już w lutym płomykówki poszukują miejsca na założenie gniazda.  Do lęgu zwykle przystępują w kwietniu lub na początku maja. Samica składa od 3 do 8 białych jaj. W latach obfitujących w występowanie gryzoni zniesienie może dochodzić nawet do 11 jaj. Są one składane zwykle w odstępach dwudniowych. Wysiadywanie (głównie przez samicę) trwa 30-34 dni i rozpoczyna się od złożenia pierwszego jaja. W związku z tym pisklęta klują się asynchronicznie. Różnica w wieku pomiędzy najmłodszym a najstarszym pisklęciem może więc dochodzić nawet do kilkunastu dni.

W ciągu roku płomykówki wyprowadzają zwykle jedną serię piskląt. Młode opuszczają gniazdo w wieku 7-8 tygodni. Przez kilka następnych tygodni pozostają jeszcze pod opieką rodziców. Zdarza się, że w latach obfitujących w pokarm (gradacje gryzoni) płomykówki mogą mieć dwa, a nawet trzy lęgi. Wówczas pierwsze zniesienia mogą pojawić się już w lutym. Młode z późnych lęgów opuszczają gniazda czasem dopiero w grudniu. W latach, kiedy liczebność ofiar jest bardzo niska część płomykówek może w ogóle się nie gnieździć oraz podejmować wędrówki.  Z kolei wśród piskląt par, które zdecydowały się na gniazdowanie w takich ubogich w pokarm okresach, może dochodzić do kainizmu (silniejsze pisklęta zjadają słabsze). Sowy te nie żyją długo. Większość z nich ginie w pierwszym roku życia. Te które przeżyją krytyczny okres i zdobędą doświadczenie dożywają zwykle kilku lat.

Miejsca lęgowe

Zasiedla głównie tereny zabudowane - miasta i osiedla sąsiadujące z polami i łąkami, będącymi ich terenami łowieckimi. Warunkiem obecności płomykówki jest występowanie odpowiednich miejsc do wyprowadzania lęgów, czyli kościelnych strychów, opuszczonych budynków, stodół, starych magazynów, młynów, a także gołębników. W ostatnich latach coraz częściej zasiedla stropodachy bloków i kominy wentylacyjne. Zdarzają się także lęgi w transformatorach i wieżach ciśnień.

Pokarm

Skład pokarmu sów określamy analizując ich wypluwki, które zawierają nie strawione części ofiar. Mają one postać kulki i są zwracane przez dziób. Na podstawie oznaczalnych resztek ofiar (najczęściej czaszek) stwierdzono, że głównym pokarmem płomykówki są drobne ssaki. Najczęściej odławiane gatunki to: nornik zwyczajny, mysz domowa i ryjówka aksamitna. Wśród pozostałych ofiar spotyka się drobne ptaki (najczęściej wróble), płazy oraz nietoperze. Wskazuje to, że płomykówka poluje na terenach otwartych, porośniętych niską roślinnością (pastwiska, łąki, pola uprawne), często w pobliżu zabudowy lub między budynkami.

Pożyteczny gatunek

Z punktu widzenia człowieka płomykówka jest gatunkiem bardzo pożytecznym, gdyż jej podstawowym pokarmem są drobne gryzonie, głównie myszy i norniki, powodujące znaczące straty w rolnictwie. Płomykówki często polują wewnątrz budynków - głównie w stodołach, zwłaszcza w okresie zimowym, gdzie ich podstawowym składnikiem pokarmu są wtedy myszy domowe i szczury. Jedna płomykówka zjada dziennie przynajmniej jednego gryzonia, a cała rodzina tych ptaków od 2000-5000 gryzoni w ciągu roku. 

Zagrożenia

Na spadek liczebności płomykówki wpływa przede wszystkim niszczenie miejsc lęgowych (remonty poddaszy, zatykanie otworów wlotowych). Jest to gatunek sowy o wybitnie nocnej aktywności, co wiąże się z niską jej wykrywalnością. Wielu właścicieli budynków, w których gniazduje płomykówka, nie wie o jej obecności. Z braku optymalnych miejsc lęgowych płomykówki zasiedlają budynki, w których są silnie narażone na drapieżnictwo ze strony kotów i kun.

Ponadto wpływ na liczebność gatunku mają także:
- intensyfikacja rolnictwa (zmniejszanie się powierzchni łąk i pastwisk)
- urbanizacja i rozwój trakcji komunikacyjnych (porażenia prądem na liniach energetycznych,  kolizje z samochodami, pociągami)
- zatrucia (środki ochrony roślin, trutki na gryzonie)