![Slide 1](https://fs.siteor.com/bocian/files/banner_szeroki_CIP.jpg?1737024754)
![Slide 2](https://fs.siteor.com/bocian/files/banner_kulik.jpg?1737632916)
![Slide 3](https://fs.siteor.com/bocian/files/banner_wierzby1.jpg?1737634451)
![Slide 4](https://fs.siteor.com/bocian/files/bocian_baner.jpg?1738675234)
REZULTATY
Program osiąga bardzo dobre wyniki. Wymaga to jednak pracy licznej grupy współpracowników (niezbędne jest nie tylko wykonanie, wieszanie i regularne kontrole skrzynek, ale także ich czyszczenie, następnie wymiana starych na nowe, oraz remonty uszkodzonych). Efekty są najbardziej widoczne w powiecie siedleckim, łukowskim i sokołowskim.
-
Samica przy budce z pisklętami. Fot. Andrzej Łukijańczuk
Przed rozpoczęciem programu znane były nieliczne stanowiska pustułek w Siedlcach i okolicy. W sezonie 2010 w powiecie siedleckim i na terenie Siedlec gniazdowało już blisko 120 par pustułek, z tego większość (103-105 par) w skrzynkach lęgowych. W Sokołowie Podlaskim przed przystąpieniem do programu znane było stanowisko tylko jednej pary. W roku 2006 w Sokołowie i okolicy gniazdowało już 9 par pustułek, z tej liczby 8 par w skrzynkach, natomiast w roku 2010 w skrzynkach gniazdowało już 12-13 par (na 28 skontrolowanych skrzynek). Dynamiczny przyrost par lęgowych nastąpił w pow. łukowskim, gdzie działania na rzecz czynnej ochrony zostały rozpoczęte w roku 2006 - pustułki zasiedliły 3 skrzynki, spośród 10 zawieszonych przed sezonem. W sezonie 2010 stwierdzono tu już 24 stanowiska lęgowe, z tego 21 par gniazdowało w skrzynkach lęgowych (na 38 dostępnych). Systematycznie zwiększa się też liczba par lęgowych na terenie powiatu łowickiego, gdzie w roku 2010 w skrzynkach lęgowych gniazdowało 11 par (na 47 dostępnych skrzynek).
-
Młode przed wylotem z gniazda w skrzynce na słupie energetycznym. Fot. Andrzej Łukijańczuk
Corocznie liczba par lęgowych pustułek gniazdujacych w skrzynkach zwiększa się od kilku do kilkunastu procent. Wszystko zależy od tego, czy skrzynki są systematycznie kontrolowane, a w razie konieczności podejmowane są odpowiednie interwencje (remont skrzynki, odsłonięcie dolotu do budki poprzez wycięcie gałęzi na drzewie, czyszczenie skrzynki).
Linie energetyczne
Przed sezonem 2005 nad Helenką koło Siedlec zawieszono 4 pierwsze budki na sąsiadujących ze sobą słupach energetycznych. Jeszcze w tym samym roku dwie z nich zostały zasiedlone przez pustułki. Zachęceni tak szybkim efektem, przed kolejnymi dwoma sezonami, we współpracy z Rejonem Energetycznym w Siedlcach, zawieszone zostały kolejne 104 budki na słupach energetycznych. Udało się też namówić Rejon Energetyczny Sokołów na montaż 14 skrzynek., 12 budek zamontowali także pracownicy Rejonu Energetycznego z Brodnicy. Budki były montowane na ogół seriami – po 4 na sąsiadujących ze sobą słupach. Okazało się, że takie lokalizacje są bardzo atrakcyjne dla pustułek. Z 52 skrzynek, zawieszonych przed sezonem 2006, ptaki zasiedliły aż 15 już w pierwszym sezonie. Dodatkowo zajęły wszystkie 4 budki na „pilotażowej” linii nad Helenką. Wszystkie pary, które przystąpiły do lęgów w skrzynkach na słupach odchowały minimum 63 młode!
W roku 2010 wśród dostępnych 94 budek na słupach energetycznych w powiecie siedleckim i łosickim, pustułki zajęły 47-50, tj blisko 52%. Z kolei spośród 14 skrzynek w pow. sokołowskim zamontowanych w lutym 2007 na słupach, pustułki zajęły w ostatnim sezonie (rok 2010) aż 9-10.
-
Podloty w skrzynce lęgowej. Fot. Andrzej Łukijańczuk
Program osiąga bardzo dobre wyniki. Wymaga to jednak pracy licznej grupy współpracowników (niezbędne jest nie tylko wykonanie, wieszanie i regularne kontrole skrzynek, ale także ich czyszczenie, następnie wymiana starych na nowe, oraz remonty uszkodzonych). Efekty są najbardziej widoczne w powiecie siedleckim, łukowskim i sokołowskim.
Wyniki i efekty zasiedlania budek
Tabela 1. Stopień skontrolowania budek oraz stopień ich zasiedlenia przez pustułki w kolejnych latach na terenach objętych czynną ochroną.
Rok | Liczba dostępnych skrzynek przed sezonem | Liczba sprawdzonych skrzynek w sezonie | % sprawdzonych skrzynek | Liczba skrzynek zajętych przez pustułki | % budek (wśród sprawdzonych) zajęta przez pustułkę |
2003 | 20 | 20 | 100 | 1 | 5,2 |
2004 | 229 | 229 | 100 | 21 | 9,2 |
2005 | 325 | 287 | 88,3 | 42 | 14,6 |
2006 | 602 | 545 | 90,5 | 97 | 17,8 |
2007 | 700 | 616 | 88 | 95-97 | 15,6 |
2008 | 737 | 559 | 75,8 | 123 | 22 |
2009 | 750 | 526 | 70,1 | 152 | 28,9 |
2010 | ok. 840 | 485 | 57,7 | 168-172 | 35,1 |
Inne gatunki w skrzynkach lęgowych dla pustułek
Dotychczas, poza pustułką, wykazano gniazdowanie 10-11 gatunków ptaków (sójka, uszatka, puszczyk, gołąb miejski, grzywacz, kawka, nurogęś, kwiczoł, śpiewak, pliszka siwa i prawdopodobnie krzyżówka) oraz wiewiórki.
Najczęstszym rezydentem po pustułce w budkach są sójki. Zajmują one skrzynki zamontowane na drzewach. Obecnie zasiedlają kilka procent wszystkich zawieszonych skrzynek. Gołębie miejskie zajmują skrzynki w miastach, często po wyprowadzeniu lęgu przez pustułki. Kawki stwierdzane są głównie w budkach zamontowanych wewnątrz budynków (kościół w Złakowie Kościelnym). Uszatki i puszczyki gniazdują w budkach rzadko, w skrzynkach zamontowanych na drzewach, wyjątkowo w 2010 roku para puszczyków wyprowadziła lęg w skrzynce zamontowanej na słupie energetycznym. Lęgi nurogęsia stwierdzono w skrzynkach nad Wisłą. Wiewiórki zajmują skrzynki zawieszone w zadrzewieniach, rzadko, ale regularnie. Pozostałe gatunki stwierdzane były wyjątkowo.
-
Młode uszatki w budce (gm. Skórzec. Fot. Tomasz Grabowski
Obrączkowanie
W latach 2004-2010 obrączkowano pisklęta pustułki w powiecie siedleckim, łukowskim, w Pruszkowie oraz w kościele w Złakowie Kościelnym. Większość, to pisklęta obrączkowane w budkach. Tylko w Pruszkowie większość piskląt pochodziła z gniazd w różnych niszach budynków, a w pow. łukowskim nieliczne z naturalnego gniazda. Do roku 2010 zaobrączkowano 389 piskląt:
• w roku 2004 - 34 pisklęta z 9 gniazd (4 gniazda w Złakowie Kościelnym – pow. łowicki i 5 gniazd w okolicach Siedlec),
• w roku 2005 - 46 piskląt z 10 gniazd (3 gniazda w Złakowie Kościelnym, 7 gniazd w pow. siedleckim),
• w roku 2006 - 40 piskląt z 8 gniazd (4 gniazda w Złakowie Kościelnym, 3 gniazda w okolicach Krzywdy – pow. łukowski, 1 gniazdo w gm. Domanice – pow. siedlecki),
• w roku 2007 - 44 pisklęta z 8 gniazd (4 gniazda w Złakowie, 5 gniazd w okolicach Krzywdy),
• w roku 2008 - 22 pisklęta z 5 gniazd (5 gniazd w Pruszkowie) – obrączki metalowe i plastikowe,
• w roku 2009 - 89 piskląt z 19 gniazd (6 gniazd w Pruszkowie, 10 gniazd w okolicach Krzywdy, 3 gniazda w gminie Wiśniew - pow. siedlecki),
• w roku 2010 - 114 piskląt z 24 gniazd (8 gniazd w pow. siedleckim, 12 gniazd w pow. łukowskim i 4 gniazda w Pruszkowie).
-
Młode pustułki w gnieździe po obrączkowaniu. Fot. Tomasz Grabowski